อัจฉริยะเคลื่อนที่

มีคนพยายามให้ความหมายของอัจฉริยภาพและเสนอเกณฑ์วัด IQ ขึ้นมา แต่ก็ยังเป็นเรื่องถกเถียงกันอยู่มาก ทั้งนี้ ในความเป็นอัจฉริยะภาพนั้นต้องมี “รู้” เกิดขึ้น หากยังมีข้อโต้แย้งอยู่ว่ามนุษย์เรามีวิธีการ“รู้”อย่างไร แล้วเรารู้จริงแล้วหรือ? อัจฉริยภาพของหุ่นยนต์หรือปัญญาประดิษฐ์ จึงยังเทียบไม่ได้กับอัจฉริยภาพของมนุษย์ เพราะถูกจำกัดด้วยเหตุผลและประสบการณ์ที่ผ่านมาหรือ “สัญญาขัณธ์” ของมนุษย์เราเท่านั้น

ในโลกของหุ่นยนต์ เขาคิดได้เร็วและอย่างละเอียดด้วยวิธีการและข้อมูลที่อยู่บนฐานเหตุผลและวิธีคิดของมนุษย์ ผมเพิ่งสนทนาในประเด็นนี้กับเพื่อนนักวิจัยของ Media Lab ที่ Massachusetts Institute of Technology (M.I.T.) เมื่ออาทิตย์ที่แล้ว บ่อยครั้งเราพบเห็นว่าคอมพิวเตอร์ “คิดมาก” คิดจนเลอะ วนเวียน หาคำตอบไม่ได้ จนค้างและหยุดการทำงานไป อันนี้แตกต่างจากมนุษย์อย่างสิ้นเชิง การรู้ของเรามิได้ขึ้นอยู่กับการคิดได้ – คิดเป็นเสมอไป ท่านผู้อ่านที่สนใจพุทธธรรมคงเคยได้รับทราบคำสอน : “คิดเป็นก็เย็นใจ คิดไม่เป็นก็เย็นดี”

อย่างไรก็ตาม นักวิจัยหุ่นยนต์และปัญญาประดิษฐ์ทั่วโลก ได้เร่งเพิ่มความสามารถด้านค้นหาและวิเคราะห์/ประมวลผลข้อมูล ให้แก่อุปกรณ์ที่มนุษย์สามารถพกพาติดตัว หรือแม้กระทั่งสวมใส่ไปกับร่างกายมนุษย์

วิศวกร และสถาปนิก ที่ไปตรวจงานโครงสร้างตึกสูง จำเป็นต้องตรวจสอบความถูกต้องสิ่งปลูกสร้างและระบบต่างๆกับรายละเอียดที่ออกแบบไว้ ไม่จำเป็นต้องแบกพิมพ์เขียว จำนวนมากๆอีกต่อไปเพราะอุปกรณ์สมัยใหม่ เช่น แว่นตา นาฬิกาข้อมือ เสื้อผ้า และรองเท้า ได้ถูกออกแบบผสมผสาน ด้วยคอมพิวเตอร์ขนาดเล็ก กล้อง ไมโครโฟน และแน่นอนข้อมูลมหาศาลได้ถูกจัดเก็บไว้ในฮารด์ดิสก์ขนาดเล็ก 40GB มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณเหรียญสิบบาทไทย ขอให้เข้าใจว่าอุปกรณ์ตามแนวคิดนี้มิได้ต่อกับการทำงานของระบบประสาทภายใน เช่นในกรณีของ Bioimplants หรือ Biochemistry

Data Gloves และ Head Mounted Devices คือตัวอย่างของอุปกรณ์ที่ผมพูดถึง ปัจจุบันยังมีการผลิตแผงวงจรอิเล็กทรอนิกส์แบบอ่อนตัว เพื่อฝังตัวเข้าไปในเสื้อผ้าที่เราสวมใส่อยู่ สามารถส่งผ่านข้อมูลที่ได้รับมาจากอินเทอร์เน็ตและเซ็นเซอร์ตรวจรับข้อมูลอื่นๆ อุปกรณ์พกพาที่นิยมใช้กันในปัจจุบันเช่น PDA อาจหมดสมัยไป เพราะอุปกรณ์ประเภทสวมใส่นี้เข้ามาแทนที่

ที่กำลังนิยมกันมาก คือ อุปกรณ์ดังกล่าวนี้สามารถใช้ในทางการแพทย์ ก่อนหน้านี้พวกเราส่วนใหญ่มีโอกาสพบแพทย์ปีละครั้ง แล้วพบว่าคอเรสเตอรอลพุ่งจาก 210 เป็น 430 ภายใน 1 ปี โดยที่เราหรือคุณหมอไม่มีข้อมูลของการเปลี่ยนแปลงนี้เลย ทำให้วิเคราะห์สาเหตุและผลลัพธ์จากอาการเจ็บป่วยได้ไม่ละเอียดหรือไม่ทันการณ์ ในกรณีที่ผู้ป่วยสูงอายุ การตอบสนองให้การรักษาพยาบาลอย่างทันท่วงทีจะช่วยรักษาชีวิตไว้ได้ สำหรับคนธรรมดาทั่วๆไป ข้อมูลปัจจุบันเหล่านี้ จะช่วยเฝ้าระวังสุขภาพให้ดีตลอดเวลา พวกเราทราบกันดีว่าค่าใช้จ่ายในการรักษาผู้ป่วยสูงกว่าการเฝ้าระวังสุขภาพค่อนข้างมาก อยู่ระหว่าง 10 – 100 เท่าตัวเลยทีเดียว

ใดๆ ในโลกล้วนมีของคู่กัน ทุกเทคโนโลยีมีทั้งข้อดีข้อเสีย อุปกรณ์เหล่านี้บางครั้งให้ข้อมูลมากเกินไป จนผู้ใช้เกิดอาการสำลักสารสนเทศ แม้จะมีการติดตั้งซอฟต์แวร์ช่วยกรองเฉพาะข้อมูลสำคัญ เนื่องจากการพัฒนาซอฟต์แวร์นั้นก็มาจากฐานความคิดด้านเหตุผลมิใช่ “รู้ตามความเป็นจริง” ดังที่ผมกล่าวไว้ในตอนต้น

บางคนเมื่อใช้อุปกรณ์เหล่านี้ไปนานๆ จะยึดติดเป็นสรณะขาดไม่ได้ ใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่กับอุปกรณ์เหล่านี้เหมือนเด็กติดเกมคอมพิวเตอร์ แม้แต่ผมเองบางครั้งทำอะไรไม่ได้เลย เมื่อขาดคอมพิวเตอร์โน้ตบุ๊กส์

อุปกรณ์อัจฉริยะแบบสวมใส่นี้ยังเทอะทะ ดูแข็งๆยังไม่มีความงดงามแบบศิลปะ ทำให้การใช้งานอยู่ในวงจำกัด ในฐานะนักเทคโนโลยีผมเห็นว่าเมื่อช่างศิลป์เข้ามาช่วยแล้วรูปลักษณ์ต้องดีขึ้นอย่างแน่นอน แต่โจทย์ทางเทคนิคที่เหลืออยู่คือการสื่อสารข้อมูลที่แตกต่างจากการดำเนินธุรกิจโดยทั่วไป ซึ่งต้องมีข้อมูลมาก ติดต่อคนคราวละหลายพันหลายหมื่นคน แต่สำหรับอุปกรณ์นี้ เราต้องบูรณาการข้อมูลและการสื่อสารที่จำเป็นในชีวิตประจำวันไม่มากหรือน้อยจนเกินไป

ผมหวังว่าอุปกรณ์อัจฉริยะแบบสวมใส่เหล่านี้ แม้จะคิดและวิเคราะห์เป็นอย่างเดียวแต่สามารถช่วยเพิ่มระดับอัจฉริยภาพของมนุษย์ให้ “รู้” มากขึ้น จนกระทั่งถึงการ “รู้ตามความเป็นจริง” ได้